Waarom is er eigenlijk een Noord-Holland en een Zuid-Holland? Er is toch ook niet een provincie Noord-Overijssel en Zuid-Overijssel? Awel, dat zal ik uitleggen. Zo'n 200 jaar geleden ontstond het Koninkrijk der Nederlanden, op het grondgebied van het huidige België, Luxemburg en Nederland. Dit koninkrijk werd onderverdeeld in 17 provincies, waarbij de provincie Holland (van Terschelling tot aan Goeree-Overflakkee) met Den Haag als hoofdstad, al gauw de machtigste provincie van het koninkrijk werd. De zuidelijke provincies, van West-Vlaanderen tot aan Luxemburg, zagen dit met lede ogen aan en kwamen in 1830 in opstand. Dit leidde tot de onafhankelijkheid van de zuidelijke Nederlanden en daarmee het ontstaan van België. De overige Nederlandse provincies konden zich ook niet vinden in de dominantie van de provincie Holland. Te groot, te machtig, economisch veel sterker dan de rest van het land, dus niet eerlijk. Na 10 jaar bakkeleien was er geen houden meer aan. Om iedereen buiten Holland tevreden te houden moest de provincie in tweeën gehakt worden. Zie daar: de totstandkoming van Noord-Holland en Zuid-Holland in een notendop.
Lokaal kanaal
Maar het toenmalige Holland had ook zomaar verdeeld kunnen worden in een West-Holland en een Oost-Holland. Want dwars door het noorden van de provincie loopt een kanaal, van Den Helder naar Amsterdam. Als ze dat toentertijd als scheidslijn hadden genomen, had de provincie er heel anders uit gezien. In 1818 gaf koning Willem 1 de opdracht om een aanvang te maken met het graven van dit kanaal. Want Amsterdam was steeds lastiger te bereiken voor zeeschepen, door verzanding van de Zuiderzee, het huidige IJsselmeer. Nou is het niet zo dat elke meter van de waterweg met een schep of blote handen is uitgegraven. Er werd veel gebruik gemaakt van reeds bestaande waterlopen of riviertjes, zoals de Rekere ten noorden van Alkmaar. Die rivieren moesten worden uitgediept door 9000 slecht betaalde arbeiders, die zich met behulp van kruiwagens en paarden vijf jaar lang in het zweet hebben gewerkt. Het 80km lange en 40m brede kanaal werd uitgegraven tot een diepte van 7 meter. Daarmee was het 11 miljoen gulden kostende Noordhollandsch Kanaal het diepste en breedste kanaal ter wereld. Met recht een prestatie van wereldformaat. We nemen jullie mee op een tocht langs het water en laten zien welke producten je op korte afstand van het kanaal kunt vinden.
LOKALE PRODUCTEN UIT NOORD-HOLLAND
De bloemetjes en de bijtjes
Tussen het dorp Breezand en het kanaal staat de kraam van Elly's bloemen (https://lokaalwijzer.nl/Stand/Details/484) . Op dit adres zijn allerlei voorjaarsbloeiers te vinden, zoals tulpen, narcissen en bakjes met blauwe druifjes of hyacinten. Wat later in het voorjaar zijn er prachtige Alliums (sierui) verkrijgbaar en Callaknollen, de specialiteit van de kwekerij. De Calla, of ook wel Zantedeschia, is met haar bekervormige kelken in meerdere kleuren een prachtige plant voor aan de rand van een vijver of als kuipplant op je balkon. De plant staat symbool voor zuiverheid en sympathie, daar kan je als mens niet genoeg van hebben, toch? Bloeiende Calla's op pot staan vanaf juni in de kraam, in juli gevolgd door zonnebloemen. Eind van de zomer vind je er diverse soorten vaste bloemen zoals sierdistels en pimpernellen. Om het najaar in te luiden zijn er bij de kraam kleurrijke sierpompoenen en kalebassen verkrijgbaar. Zakken we iets verder het kanaal af, dan vinden we aan de Ruigeweg in Schagerbrug de Honingwinkel van imkerij Regina (zie hier), geopend op vrijdag en zaterdag. In de winkel kun je meerdere soorten honing kopen, zoals koolzaad- en heidehoning. Doordat de bijenkasten in de wijde omtrek verspreid staan heeft elke honing een unieke smaak. Ook zijn bij Regina diverse verzorgingsproducten (shampoo, keelsiroop, handcrème) op basis van propolis verkrijgbaar. Dit is een kleverige substantie, door bijen gemaakt uit bloemknoppen en sap van bomen en planten. De noeste bijtjes gebruiken het als kit om gaten in hun nest te dichten. Voor de zoetekauwen onder ons zal het moeilijk kiezen worden. Neem ik honingsnoepjes? Of honingkoek? Of toch maar een honinglolly? Hobby-imkers kunnen terecht in de honingwinkel voor imkerkleding, bijenwas en andere bijnodigdheden.
Over de brug komen
Het oversteken van het Noordhollandsch Kanaal is op sommige plekken een waar avontuur. Want er liggen vlotbruggen op het water. Niet de originele bruggen uit het begin van de 19e eeuw, maar nog wel in werking volgens het toenmalige principe. Terwijl normaalgesproken een brug óver het water ligt, drijven de 4 nog bestaande bruggen óp het wateroppervlak. Met als gevolg dat je bij het oversteken met de fiets of auto een duik naar beneden maakt en vervolgens een aanloop moet nemen om aan de overkant weer op de wal te geraken. Voor mensen die niet bekend zijn met dit fenomeen soms een wat hachelijke onderneming. De brug die nog in de meest oorspronkelijke staat is, is de vlotbrug bij het lintdorp Koedijk, net boven Alkmaar. Op een paar honderd meter afstand van de brug staat stellingmolen De Gouden Engel. De moderne molen dateert uit 2009 en is genoemd naar een traditioneel Koedijker dorpsfeest, het Gouden Engelfeest op 31 december. Molenaar Vincent geeft regelmatig de wieken een slinger om graan te malen voor biologisch meel, bakmixen en pannenkoekmixen. De molen(winkel) is voor thuisbakkers en geïnteresseerden open op woensdag, vrijdag en zaterdag. Er worden regelmatig bakworkshops georganiseerd. Wil je het uitzicht vanaf de molen bewonderen en het kanaal in al zijn glorie zien, dan kan dit op genoemde dagen, tegen een kleine vergoeding. Versgebakken koekje van molenbakker Judith erbij in de hand, uitkijkend over water en land. (Noord-)Hollandser wordt het niet.
De boer op gaan ….......
Reizen we ‘stroomafwaarts’ dan komen we ten zuiden van Alkmaar vlak langs boerderijwinkel Smit's Boer&Goed in Stompetoren, zie hier hun profiel!. Hier kun je verse melk tappen van roodbonte koeien van de familie Smit. Voor één euro koop je een herbruikbare glazen fles die je elke dag van 9.00 tot 20.00 uur kunt vullen bij de melktap. Tijdens de openingstijden van de winkel kun je vragen of je even een blik in de stal mag werpen. Leuk om de kids te laten zien dat melk uit een koe komt en niet uit een fabriek waar ze poeder met water vermengen tot een witte vloeistof. In de winkel worden producten verkocht van boeren en tuinders uit de regio. Kaas, vlees van eigen koeien, eieren, aardappelen, bonen, groente, zuivel, is allemaal verkrijgbaar in de winkel. En om het je nog makkelijker te maken, kun je vooraf een bestellijst downloaden en ingevuld terugmailen. Dan zorgen de Smitjes dat alle verse en lekkere producten voor je klaarliggen om op te halen.
Onze laatste tussenstop voordat het kanaal eindigt in Amsterdam-Noord, is boerderij Achtervennen in Ilpendam. Hier boert men op een natuurinclusieve manier, wat wil zeggen dat er geen kunstmest of bestrijdingsmiddelen worden gebruikt. Op het erf vind je een melktap en een kaasautomaat. In de melktap zit ongepasteuriseerde melk die romiger is dan melk uit een pak en nog de goede bacteriën bevat. Dit noemt men rauwe melk. Ofwel: melk zoals melk hoort te zijn. Wil je meer weten over rauwe melk, dan verwijzen we je naar de blog Rauw gefermenteerde melk voor elk, die je leest op onze blogpagina: www.lokaalwijzer.nl/news. Eens in de zoveel tijd worden er op de Achtervennen vleespakketten van 5 kg verkocht. Hierin zit o.a. gehakt, entrecote, saucijzen en biefstuk. Via hun Facebook- of Instagrampagina kun je volgen wanneer er pakketten in de verkoop zijn.
We hopen je wat lokaal wijzer gemaakt te hebben over deze provincie, de producten die in het achterland van het Noordhollandsch Kanaal verkrijgbaar zijn en waar jij lokaal boodschappen kan doen.
Wist je dat:
Een typisch product uit Noord-Holland is kool. Van oudsher geteeld in het oosten van Noord-Holland. Om het makkelijk te maken heet deze regio West-Friesland, snap je 'm nog? Hier schreven we eerder al eens een blog over, Coole Kool zie https://lokaalwijzer.nl/News/9/coole-kool
Vaker lokaal wijzer worden? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief!