Lokale producten uit Utrecht

De provincie Utrecht bestaat sinds de grondwet van 1814, toen Nederland een in provincies onderverdeeld koninkrijk werd. Vóórdat Utrecht zich een provincie mocht noemen, kende het gebied een veelvoud aan bestuursvormen. Ooit gesticht als Romeinse garnizoensplaats aan de Rijn, groeide de stad Utrecht uit tot een plaats van formaat, die het zelfs halverwege de 16e eeuw wist te schoppen tot grootste stad van de Noordelijke Nederlanden. De naam Utrecht is afkomstig van het Romeinse woord trajectum, dat zoveel wil zeggen als ‘wateroversteekplaats’ en het woord uut dat benedenstrooms betekent. Samengesmeed tot Ultraiectum, oftewel Utrecht.

Utrecht is de kleinste provincie van Nederland, maar staat qua inwoneraantal op de 5e plaats. De grenzen van de provincie zijn de laatste tientallen jaren nogal veranderd door gemeentelijke herindelingen. Zo behoren de van oorsprong Zuid-Hollandse gemeenten Oudewater, Woerden en Vianen nu tot Utrecht. En Loosdrecht is niet langer “Uteregs”, maar sinds 2002 Noord-Hollands. In de provincie onderscheid met zo'n 9-tal dialecten, zoals het Stads-Utrechts, het Spakenburgs en het Lopiks. Het “Uteregs” is een echte volkstaal, die zich kenmerkt door het weglaten van de letter T aan het eind van een woord of een andere uitspraak van klinkers. En door het gebruik van humoristische scheldwoorden zoals hâlve zoal, ágtelijke gladióól, badmuts en guppekop.

Erepel en appelgie

Een typisch Utrechts gerecht is vijfschaft. Een boerenmaaltijd bestaande uit aardappel, appel, bruine bonen, wortel en ui. Als er spek en worst bij wordt gegeten, wordt het ook wel zevenschaft genoemd. Stevige winterkost dus. Zou je hierna nog trek hebben, dan neem je op z'n Utrechts een bordje smoort als toetje. Gemaakt van kruisbessen, bloem, zoete wei, basterdsuiker en kaneel. De maaltijd wordt afgesloten met een kopje koffie begeleid door een Utrechts Janhagelkoekje. Dit brosse speculaaskoekje is met grove suiker en soms ook amandelschaafsel bestrooid. Dit is een van de vele heerlijke Utrechtse streekproducten. 

Kers op de taart

In het zuidoosten van de provincie ligt de Kromme Rijnstreek, genoemd naar de rivier die ooit de hoofdstroom van de Rijn was en de noordgrens van het Romeinse Rijk vormde. De Romeinen hebben de streek verlaten en plaats gemaakt voor fietsers, wandelaars en natuurliefhebbers. En niet te vergeten lekkerbekken. Want wat is het hier prachtig fietsen en wat is er veel fruit verkrijgbaar. De rivieren, de Utrechtse Heuvelrug en de oude hoogstamfruitboomgaarden zijn een lust voor het oog. In de zomer struikel je bijna over de kersenstalletjes. En in de nazomer zijn in de landwinkels en langs de weg verse appels, peren en pruimen verkrijgbaar. Landwinkel de Kersenhut verkoopt kersen uit eigen boomgaard. Maar ook kersenchutney, kersenmosterd en –siroop. En Dikke MAAi kersenbier, in niets gelijkend op het doorgaans (te) zoete kersenbier uit de supermarkt. De MAAI kenmerkt zich door een frisse smaak met een aangenaam bittertje. Waar kun je dit nou beter komen proeven dan op het terras van de Kersenhut zelf? Of bij minder weer, binnen bij de houtkachel. Want naast een Landwinkel biedt de Kersenhut de mogelijkheid om te lunchen of “een bakkie te doen”. Via de winkel kun je het interactieve kersenmuseum betreden, waar je leert over de rijke historie van de kersenteelt. Na afloop kun je ook nog een frisse neus halen tijdens een wandeling door de kersenboomgaard. Een goede tip voor een lokaal uitje!


 

Vers uit de Moestuin

Ten zuiden van de stad Utrecht, aan de oever van de Kromme Rijn, ligt sociale onderneming de Moestuinwinkel. Hier worden dagelijks van 10.00 tot 17.00 uur o.a. zelfgekweekte seizoensgroenten verkocht. Op voormalige kloostergrond verbouwen de medewerkers wel 60 groentesoorten en 75 verschillende kruiden, waarbij extra aandacht is voor oude of bijna vergeten rassen. De medewerkers met een afstand tot de arbeidsmarkt, kunnen zich hier ontwikkelen en eventueel doorgroeien naar een leerwerkplek. Lijkt het je leuk om als vrijwilliger mee te helpen op de moestuin, dan kun je in overleg een dagdeel bespreken wanneer je beschikbaar bent. Een groot deel van de verse groenten is in de bijbehorende winkel te koop en het assortiment is aangevuld met honing, jam, sap, brood, meel en zuivel. We kunnen je aanbevelen eens neer te strijken in het lunchcafé voor een glaasje Moestuinlimonade of een punt huisgemaakte taart. Eet je vegan of suikervrij? Ook dan is er voldoende keus. Voor meer informatie over “vergeten groenten” verwijzen we je graag naar onze blog van vorige winter de vergeten groentenhype. Zo word je lokaal wijzer over eten uit de regio.  

K(r)om verder…..

Er zijn nog meer lokale producten te vinden. Van de Kromme Rijn gaan we naar het uiterste westen van Utrecht. Daar slingert het riviertje de Kromme Mijdrecht door het landschap en vormt voor een deel de grens tussen Zuid-Holland en Utrecht. Uitkijkend over de rivier en de veenafgravingen vinden we de biologische boerderij van familie van der Horst, met Landwinkel de Lindenhorst. Al 4 generaties maakt de familie heerlijke kaas, yoghurt, boter en (karne)melk. Ook andere producten uit het Groene Hart zijn verkrijgbaar. Van verse eitjes tot cadeaupakketten met streekproducten en van fruit tot vlees van eigen koeien. Op het boerderijterras kun je onder het genot van een kopje thee of een broodje Lindenhorstkaas, overdenken wat voor boerderijlekkernij je mee naar huis gaat nemen.

Onder de wol

Eén van de bekendste trekpleisters van deze veelzijdige provincie is de Utrechtse Heuvelrug. Het hoogste punt van de zandrug is 69 m. en de lengte is ca. 50 km, van Huizen tot Rhenen. Midden op de Heuvelrug ligt het plaatsje Doorn, de thuisbasis van Stichting Schaapskudde Doorn geleid door herder Daniel en zijn hondenteam Lily en Mats. De schapen worden in het voorjaar door Daniel geschoren en de wol wordt in de spinnerij verwerkt tot 100-grams strengen. Deze wol van Heideschapen behoort tot de meest duurzame en diervriendelijke wol van Nederland. Via de webshop van de schaapskudde zijn zowel de strengen als complete schaapsvachten verkrijgbaar. Wel even wachten tot het wat warmer is, want het is nu nog te fris voor de schapen om zonder jas buiten te lopen.

Je ken et so gek nie prakkisere of het is in Utrecht lokaal verkrijgbaar. Kijk maar eens op onze website onze provinciepagina voor Utrecht voor een uitgebreid overzicht van Utrechtse streekproducten. Zo weet jij waar je lokaal boodschappen kunt doen.